Praktijkleertheorie
Practivisme als leertheorie
𝗕𝗲𝗴𝗿𝗶𝗽
Praktijkleren is een begrip dat verwijst naar de leertheorie Practivisme, het leren door het gestructureerd delen van ervaringen uit de praktijk, waarbij (zorg)professionals hun kennis en vaardigheden vergroten door directe interacties met cliënten, collega's en andere betrokkenen. Dit leren gebeurt dagelijks in de context van werkprocessen waar (zorg)professionals zich bezighouden met helpen, ondersteunen en zorgen voor mensen, gezinnen en gemeenschappen. We zien een nieuwe leertheorie aan de horizon verschijnen die zich zal gaan vestigen tussen de bestaande leertheorieen.
𝗡𝗮𝗯𝗶𝗷𝗵𝗲𝗶𝗱
Nabijheid speelt een grote rol in praktijkleren. Het gaat dan om fysieke nabijheid, zoals face-to-face interacties met cliënten en collega's, maar ook om sociale nabijheid, waarbij er sprake is van vertrouwen, empathie en betrokkenheid. Ook is er institutionele nabijheid, waarbij professionals samenwerken binnen organisaties en netwerken.
Deze vormen van nabijheid zijn essentieel omdat praktijkleren gebaseerd is op ervaringen die professionals opdoen in unieke praktijksituaties. Professionals vertrouwen op hun eerdere ervaringen en handelen op basis van impliciete kennis die zij hebben opgebouwd tijdens hun werk. Praktijkleren stelt hen in staat om hun handelingsrepertoire te vergroten en zo de kwaliteit van het professioneel handelen te verbeteren.
𝗣𝗿𝗮𝗸𝘁𝗶𝘀𝗰𝗵𝗲 𝘄𝗶𝗷𝘀𝗵𝗲𝗶𝗱
Praktijkleren is nauw verbonden met het concept van praktische wijsheid. Praktische wijsheid verwijst naar het vermogen van professionals om complexe situaties te begrijpen en afwegingen te maken over wat goed, rechtvaardig en door betrokkenen geapprecieerd is.
Net zoals praktijkleren is praktische wijsheid gebaseerd op ervaring en reflectie. Professionals construeren voortdurend passende oplossingen voor unieke problemen, waarbij ze putten uit zowel impliciete kennis als wetenschappelijke inzichten. Het ontwikkelen van praktische wijsheid vindt plaats in de dagelijkse praktijk, waarbij professionals continu reflecteren op wat wel en niet werkt.
Rebellie
Praktijkleren heeft kenmerken en karakteristieken van een 'rebelse' lerende die vanuit praktijkprikkels steeds weer op zoek is naar de best mogelijke antwoorden op de ontstane vragen vanuit de praktijk. Waarbij vanuit een mensgerichte benaderingswijze het systeem zonodig onder druk wordt gezet teneinde leeroplossingen te bewerkstellingen waarmee systeemblokkades in de praktijk kunnen worden opgelost.
Practivisme en modellen
Praktijkleren kan worden gestimuleerd door:
Case-based learning: er wordt gebruik gemaakt van een casus uit de dagelijkse praktijk om te leren. Professionals kunnen eigen casussen inbrengen en deze bespreken met collega's. Hierbij wordt gekeken naar wat wel en niet werkt, en worden ideeën opgedaan voor toekomstige casussen.
Case-based reasoning: meerdere casussen worden ingebracht en uitgediept. Er wordt wetenschappelijke kennis gebruikt om patronen te ontdekken en aanwijzingen te vinden voor beter handelen in nieuwe situaties.
Social practice development (SPD): dit gaat over systematisch ontwikkelen van praktijkhandelen rond terugkerende problemen of vraagstukken. Het resultaat is een verbeterde praktijk en de ontwikkeling van een praktijktheorie die ook elders toegepast kan worden.
Werkplaatsen: dit zijn samenwerkingsverbanden tussen praktijkinstellingen, onderzoeks- en onderwijsinstellingen, gemeenten en gebruikers/inwoners. Met als doel gezamenlijk leren rondom een specifiek praktijkvraagstuk.
Het speelveld rond een praktijkgerichte leeromgeving bestaat uit diverse spelers die allen hun steentje bijdragen aan de totstandkoming van een krachtige leeromgeving.
Bronvermelding afbeeldingen: (c) ZorgPraktijkAcademie
